Eτήσιο Συνέδριο της Αμερικανικής Αιματολογικής Εταιρείας 2023: Η Θεραπευτική Κλινική του ΕΚΠΑ στην πρωτοπορία για το Πολλαπλούν Μυέλωμα, τη Συστηματική Αμυλοείδωση και τις Μονοκλωνικές Γαμμαπάθειες
Στις 9-12 Δεκεμβρίου 2023 πραγματοποιήθηκε το Αμερικανικό Συνέδριο Αιματολογίας στο Σαν Ντιέγκο των ΗΠΑ, το οποίο είναι η μεγαλύτερη παγκόσμια συνάντηση που αφορά την αιματολογία, και πραγματοποιείται μία φορά κάθε χρόνο. Στο συνέδριο αυτό ήταν και φέτος ισχυρή η ελληνική παρουσία με πολλές προφορικές και αναρτημένες ανακοινώσεις από τη χώρα μας.
Στο πεδίο των πλασματοκυτταρικών δυσκρασιών η ομάδα της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, υπό τον Καθηγητή Θάνο Δημόπουλο, παρουσίασε τρεις προφορικές ανακοινώσεις. Η πρώτη αφορούσε στο ρόλο των κυκλοφορούντων καρκινικών κυττάρων σε νεοδιαγνωσθέντες ασθενείς με πολλαπλό μυέλωμα και παρουσιάστηκε από τον Καθηγητή Ευάγγελο Τέρπο.
Η παρουσία κυκλοφορούντων καρκινικών κυττάρων σε επίπεδα πάνω από 0,02% αποτελεί δυσμενή προγνωστικό παράγοντα για τα άτομα με νεοδιαγνωσθέν πολλαπλό μυέλωμα. Αντίθετα, οι ασθενείς στους οποίους δεν ανιχνεύονται κυκλοφορούντα καρκινικά κύτταρα έχουν καλύτερη έκβαση και μοιράζονται μοναδικά χαρακτηριστικά του ανοσολογικού μικροπεριβάλλοντος, τα οποία μπορεί να μειώνουν τη διασπορά των καρκινικών κυττάρων.
Η αξιολόγηση των κυκλοφορούντων μυελωματικών κυττάρων γίνεται σε συνεργασία με τη Μονάδα Κυτταρομετρίας Ροής του Τμήματος Βιολογίας (Καθηγήτρια Ουρανία Τσιτσιλώνη και Δρ. Ιωάννης Κωστόπουλος) και αποτελεί πρωτοποριακή εξέταση καθώς φαίνεται ότι τα προσεχή χρόνια πιθανά θα αντικαταστήσει τη βιοψία μυελού των οστών στη διάγνωση και παρακολούθηση του πολλαπλού μυελώματος.
Η δεύτερη προφορική ανακοίνωση αφορούσε τα αποτελέσματα κλινικής μελέτης φάσης 2 σχετικά με το ρόλο της δαρατουμουμάμπης σε ασθενείς με AL αμυλοείδωση υψηλού κινδύνου με προσβολή της καρδιάς, καθώς και η συχνότητα της περιφερικής νευροπάθειας σε ασθενείς με μονοκλωνική γαμμαπάθεια που παρουσιάστηκε από τον Καθηγητή Ευστάθιο Καστρίτη.
Σε ασθενείς με υψηλού κινδύνου AL αμυλοείδωση (στάδιο 3B), η μονοθεραπεία με δαρατουμουμάμπη οδήγησε σε πρώιμη και βαθιά αιματολογική ανταπόκριση σε διάστημα 6 μηνών θεραπείας, με το 77,5% των ασθενών να επιτυγχάνουν τουλάχιστον μερική ύφεση και το 50% πολύ καλή μερική ανταπόκριση και πλήρη αιματολογική ανταπόκριση, ενώ καρδιακή ανταπόκριση παρατηρήθηκε στο 27,5% των ασθενών.
Με βάση αυτά τα αποτελέσματα της μελέτης, η μονοθεραπεία με δαρατουμουμάμπη θα πρέπει να θεωρείται ως μια αποτελεσματική και ασφαλής θεραπευτική επιλογή για αυτή την ομάδα των ασθενών. Η τρίτη προφορική ανακοίνωση από την Θεραπευτική Κλινική αφορούσε στην επίπτωση της περιφερικής νευροπάθειας σε ασθενείς με μονοκλωνικές γαμμαπάθειες από τον Καθηγητή Ευστάθιο Καστρίτη.
Η μελέτη έγινε σε συνεργασία με τον Επικ. Καθηγητή Νευρολογίας του ΕΚΠΑ Παναγιώτη Ζη και ανέδειξε ότι πρόκειται για ένα συχνό εύρημα που επηρεάζει περίπου το 20% ασθενών που δεν έχουν άλλους παράγοντες κινδύνου. Αν και οι περισσότεροι ασθενείς με περιφερική νευροπάθεια περιγράφουν ήπια συμπτώματα, τόσο η περιφερική νευροπάθεια μεγάλων ινών όσο και η δυσλειτουργία του αυτόνομου νευρικού συστήματος μπορεί να παραμείνουν εντελώς ασυμπτωματικές.
Ο Καθηγητής Θάνος Δημόπουλος συμμετείχε στην προφορική παρουσίαση των αποτελεσμάτων της κλινικής μελέτης PERSEUS που διοργανώθηκε από το Ευρωπαϊκό Δίκτυο για το Πολλαπλό Μυέλωμα (ΕΜΝ) και παρουσιάστηκε στη συνεδρία των “Late-Breaking Abstracts”.
Τα αποτελέσματα της κλινικής μελέτης δημοσιεύτηκαν ταυτόχρονα στην έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση The New England Journal of Medicine και αναδεικνύουν την υπεροχή του συνδυασμού της δαρατουμουμάμπης με λεναλιδομίδη, μπορτεζομίμπη και δεξαμεθαζόνη έναντι του ίδιου συνδυασμού χωρίς τη δαρατουμουμάμπη σε νεοδιαγνωσθέντες ασθενείς με πολλαπλό μυέλωμα οι οποίοι είναι κατάλληλοι να υποβληθούν σε αυτόλογη μεταμόσχευση αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων. Τα αποτελέσματα της μελέτης αυτής αλλάζουν την κλινική πρακτική και καθιερώνουν τον συνδυασμό αυτό σαν θεραπεία εκλογής για ασθενείς με πολλαπλό μυέλωμα επιλέξιμους οι για αυτόλογη μεταμόσχευση.
Επιπλέον, ο Καθηγητής Θάνος Δημόπουλος συμμετείχε επίσης στην προφορική παρουσίαση των αποτελεσμάτων της κλινικής μελέτης φάσης 3 ISKIA που αξιολογεί την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια του καινοτόμου συνδυασμού της ισατουξιμάμπης μαζί με καρφιλζομίμπη και λεναλιδομίδη σε νεοδιαγνωσθέντες ασθενείς με πολλαπλό μυέλωμα έναντι του συνδυασμού της καρφιλζομίμπη και λεναλιδομίδης σε ασθενείς με πολλαπλό μυέλωμα επιλέξιμους για αυτόλογη μεταμόσχευση. Ο συνδυασμός αυτός έδειξε σημαντική αύξηση των ποσοστών επίτευξης μη ανιχνεύσιμης ελάχιστης υπολειμματικής νόσου, ειδικά σε ασθενείς με χαρακτηριστικά υψηλού κινδύνου (πχ. με πολλαπλές κυτταρογενετικές βλάβες).
Η ομάδα της Θεραπευτικής Κλινικής (Διευθυντής-Καθηγητής Θάνος Δημόπουλος, Καθηγητής Ευάγγελος Τέρπος, Καθηγητής Ευστάθιος Καστρίτης, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Μαρία Γαβριατοπούλου) συμμετείχε επίσης σε 20 ακόμα αναρτημένες ανακοινώσεις που αφορούν τη βιολογία και τη θεραπεία των πλασματοκυτταρικών νεοπλασμάτων. Πιο συγκεκριμένα, παρουσιάστηκαν 4 μελέτες που πραγματοποιήθηκαν στη Μονάδα Πλασματοκυτταρικών Δυσκρασιών της Θεραπευτικής Κλινικής του ΕΚΠΑ υπό τον Καθηγητή Θάνο Δημόπουλο, σε συνεργασία με το Τμήμα Βιολογίας του ΕΚΠΑ, 1 μελέτη της Θεραπευτικής Κλινικής σε συνεργασία με τη Βαλκανική Ομάδα Μελέτης του Πολλαπλού Μυελώματος, 1 μελέτη σε συνεργασία με την Ελληνική Ομάδα Μελέτης του Πολλαπλού Μυελώματος, 10 διεθνείς πολυκεντρικές μελέτες στις οποίες συμμετέχει ενεργά η Θεραπευτική Κλινική, και 4 κλινικο-εργαστηριακές μελέτες σε συνεργασία της Θεραπευτικής Κλινικής με διεθνώς αναγνωρισμένα κέντρα του εξωτερικού όπως η Κλινική Mayo στις ΗΠΑ, το Πανεπιστήμιο Harvard και το Αντικαρκινικό Ινστιτούτο Dana-Farber στις ΗΠΑ, το Πανεπιστήμιο Columbia στις ΗΠΑ, το Πανεπιστήμιο Stanford στις ΗΠΑ, το Αντικαρκινικό Κέντρο Memorial Sloan Kettering στις ΗΠΑ, το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης στη Γερμανία, το Πανεπιστήμιο της Σορβόννης στη Γαλλία και το Πανεπιστήμιο της Πάβια στην Ιταλία.
Στις διεθνείς πολυκεντρικές μελέτες που συμμετείχε ενεργά η Θεραπευτική Κλινική ΕΚΠΑ συμπεριλαμβάνονται τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα της κλινικής μελέτης OCEAN που συνέκρινε το συνδυασμό μελφλουφένης με δεξαμεθαζόνη έναντι του συνδυασμού πομαλιδομίδης και δεξαμεθαζόνης, η επικαιροποιημένη ανάλυση της κλινικής μελέτης BelaRd που αξιολογεί το συνδυασμό μαφοντοτινικής μπελαταμάμπης με λεναλιδομίδη και δεξαμεθαζόνη σε νεοδιαγνωσθέντες ασθενείς με πολλαπλό μυέλωμα που δεν είναι κατάλληλοι να υποβληθούν σε αυτόλογη μεταμόσχευση, τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα της κλινικής μελέτης DREAMM-3 που αξιολόγησε τη μαφοντοτινική μπελαταμάμπη έναντι της πομαλιδομίδης, η υπο-ανάλυση της μελέτης CANDOR σε ασθενείς με νεφρική ανεπάρκεια, η μελέτη ΕΜΝ26 σχετικά με το ρόλο της ιμπερδομίδης ως αγωγή συντήρησης σε ασθενείς με νεοδιαγνωσθέν πολλαπλό μυέλωμα που έχουν υποβληθεί σε αυτόλογη μεταμόσχευση αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων, η μελέτη της δαρατουμουμάμπης σε νεοδιαγνωσθέντες ασθενείς με AL αμυλοείδωση, η μελέτη της μαφοντοτινικής μπελαταμάμπης σε ασθενείς με υποτροπιάζουσα/ανθεκτική AL αμυλοείδωση, η μελέτη της μπιρταμιμάμπης σε ασθενείς με AL αμυλοείδωση, καθώς και η μελέτη του συνδυασμού της δαρατουμουμάμπης με μπορτεζομίμπη, κυκλοφωσφαμίδη και δεξαμεθαζόνη σε νεοδιαγνωσθέντες ασθενείς με AL αμυλοείδωση