CLOSE THE CARE GAP
Να κλείσει το χάσμα στη φροντίδα του καρκίνου
Η Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία πραγματοποίησε εκδήλωση με ομιλίες για την Παγκόσμια Ημέρα Καρκίνου το Σάββατο 04/02/2023 και ώρα 12.30 έως 14.30 στο αμφιθέατρο του Ελληνικού Ινστιτούτου Pasteur. Η εκδήλωση έκλεισε με μια μικρή συναυλία σε ελληνικό, έντεχνο και ροκ ήχο από το μουσικό σχήμα «Nikodimos Full Band», το οποίο έχει μέλη από το «Κύτταρο». Κεντρικό σύνθημα της φετινής εκδήλωσης ήταν «Να κλείσει το χάσμα στη φροντίδα του καρκίνου» «Close the care gap”.
Εκ μέρους του Ελληνικού Ινστιτούτου Παστέρ (ΕΙΠ), η Δρ. Ουρανία Γεωργοπούλου, Διευθύντρια Ερευνών και Προϊσταμένη Εργαστηρίου Μοριακής Ιολογίας απεύθυνε χαιρετισμό και καλωσόρισε την διεξαγωγή μιας τόσο σημαντικής εκδήλωσης στους χώρους του ΕΙΠ.
Η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας, κ. Μίνα Γκάγκα χαιρέτισε την εκδήλωση για την 4η Φεβρουαρίου παγκόσμια ημέρα κατά του καρκίνου. Ανέδειξε τη σημασία της πρόληψης και έγκαιρης διάγνωσης. Επισήμανε το σημαντικό ρόλο που έχει ο διάλογος με φορείς που ασχολούνται με τον καρκίνο για να υπάρξουν οι βέλτιστες λύσεις στα προβλήματα που συνεπάγεται η νόσος. Εξήρε το επίπεδο του επιστημονικού δυναμικού της χώρας που ασχολείται στον τομέα της ογκολογίας και τόνισε την ιδιαίτερη προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί από όλους για να αναδειχθεί η αναγκαιότητα των βέλτιστων πρακτικών στην υποστηρικτική φροντίδα στο πλαίσιο της ολιστικής αντιμετώπισης του καρκίνου. Ελπίζει με την πρόοδο που έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια σε όλους τους κλάδους της ιατρικής τα θεραπευτικά αποτελέσματα να βελτιωθούν σημαντικά αλλά δεν θα πρέπει να ξεχνάμε την αναγκαιότητα της πρόληψης και της έγκαιρης διάγνωσης.
Χαιρετισμό απηύθυνε η Γεν. Γραμματέας Δημόσια Υγείας Ειρήνη Αγαπηδάκη που με επιστημονική εγκυρότητα περιέγραψε το θέμα των κοινωνικών ανισοτήτων σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση και παρουσίασε το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τη Δημόσια Υγεία στη χώρα μας που ξεκίνησε από το 2020 και στοχεύει στην προστασία του πληθυσμού και ιδιαίτερα των ευάλωτων ομάδων. Η εφαρμογή των προσυμπτωματικών ελέγχων για διάφορες παθήσεις, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου, χωρίς επιβάρυνση των πολιτών στις εξετάσεις είναι βασικό συστατικό του σχεδίου δράσης. Αυτή η πρωτοβουλία σε συνδυασμό με την ευαισθητοποίηση των πολιτών για θέματα πρόληψης είναι βέβαιο ότι θα βοηθήσει στην αντιμετώπιση χρόνιων νοσημάτων, όπως είναι ο καρκίνος.
Κεντρικός ομιλητής ήταν ο πρόεδρος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας, Ευάγγελος Φιλόπουλος, ο οποίος έθεσε το πρόταγμα «Να κλείσει το χάσμα στη φροντίδα του καρκίνου» καθώς έχει διαπιστωθεί εδώ και χρόνια πως η μη δίκαιη πρόσβαση των πολιτών στις απαραίτητες υπηρεσίες φροντίδας εμποδίζει την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του καρκίνου. Τόνισε πως οι ανισότητες που υφίσταται οι καρκινοπαθείς σε όλες τις φάσεις της φροντίδας είναι ιδιαίτερα έντονες, όχι μόνο μεταξύ αναπτυγμένων και υποανάπτυκτων χωρών, αλλά και μέσα στην ίδια της χώρα μας και ανάμεσα στους συμπολίτες μας. Οι ανισότητες αυτές προκαλούνται από τις:
- άνισες δυνατότητες που υπάρχουν στην πρόσβαση σε υπηρεσίες έγκαιρης διάγνωσης, διάγνωσης και θεραπείας εξαιτίας γεωγραφικών ιδιαιτεροτήτων ( μεγάλες πόλεις – ύπαιθρος),
- διαφορές της κοινωνικο-οικονομικής κατάστασης των πολιτών,
- διακρίσεις που υφίστανται οι ηλικιωμένοι και οι ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες,
- διαφορές στο βαθμό υιοθέτησης υγιεινών τρόπων ζωής εξ αιτίας της ελαττωμένης σχετικής ευαισθητοποίησης και κινητοποίησης τμημάτων του πληθυσμού,
- συνεχιζόμενες προκαταλήψεις για τον καρκίνο από μεγάλου μέρους του πληθυσμού.
Ο κ. Φιλόπουλος τόνισε πως το σύστημα φροντίδας όχι μόνο δεν επαρκεί για να παράξει έγκυρη και έγκαιρη φροντίδα για όλους, αλλά έχει εμφανή πλέον σημάδια δυσλειτουργίας, πλήττοντας κυρίως τις πιο αδύναμες κοινωνικά ομάδες. Χαρακτηριστικά είπε πως το υγειονομικό προσωπικό δεν επαρκεί αριθμητικά και μετά από την πανδημία έχει υπερβολικά εξαντληθεί, μη δυνάμενο να αναπτύξει όλες τις ικανότητες που διαθέτει. Ο εξοπλισμός αλλού είναι πεπαλαιωμένος, αλλού σύγχρονος, αλλά μη αξιοποιούμενος. Η ποιότητα των ογκολογικών υπηρεσιών ούτε ελέγχεται ως όφειλε, ούτε ενισχύεται η συνεχής εκπαίδευση και πιστοποίηση των παρεχόμενων υπηρεσιών εκ μέρους του προσωπικού και των υγειονομικών δομών.
Στη συνέχεια, ανέφερε πως ο καρκίνος δεν είναι μόνο μία διαταραχή της σωματικής υγείας. Η εμφάνιση του συνοδεύεται από αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχολογία, στην κοινωνική θέση, στην επαγγελματική και οικονομική σταθερότητα των ασθενών και επιβιωσάντων. Δημιουργεί σειρά προβλημάτων στις οικογένειες, στην κοινωνία και στην οικονομία. Προβλήματα που θα ενταθούν με την γήρανση του πληθυσμού της χώρας και την αύξηση των μοναχικών ηλικιωμένων με παιδιά που δεν βρίσκονται κοντά τους.
Τέλος, τόνισε πως η δίκαιη και σωστή φροντίδα του καρκίνου απαιτεί συνολική αντιμετώπιση των πολλαπλών προβλημάτων που δημιουργούνται. Για αυτό τον σκοπό δεν αρκεί μόνο η ενεργή και δίκαιη παρέμβαση της Πολιτείας, αλλά απαιτεί και τη συμβολή όλης της κοινωνίας. Κράτος και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, παρά τις ιδιαίτερες αδυναμίες και ανεπάρκειες τους, πρέπει σοβαρά να επικεντρωθούν στη δίκαιη παροχή φροντίδας. Στη μείωση του χάσματος που προκαλούν οι υφιστάμενες ανισότητες.
Στη συνέχεια πήρε το λόγο, ο Δρ. Πανόπουλος Χρήστος, διευθυντής Παθολόγος –Ογκολόγος, ο οποίος είπε πως η μείωση της θνησιμότητας από καρκίνο κατά την τελευταία 30ετία, αν και επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες, οφείλεται πρωτίστως στην ανάπτυξη της έρευνας και της τεχνολογίας, που οδήγησαν στην κατανόηση της βιολογίας του καρκίνου και την ραγδαία πρόοδο στην θεραπεία με την συνεχή ανάπτυξη νέων καινοτόμων θεραπευτικών μεθόδων και νέων «έξυπνων» φαρμάκων.
Στην ομιλία του ανέφερε πως ο καρκίνος σήμερα θεωρείται γενετική νόσος και η ανάπτυξη των θεραπειών με κυτταρικό στόχο (Στοχεύουσες θεραπείες) αποτέλεσαν την αρχή για την ανάπτυξη της Ιατρικής Ακριβείας. Οι στοχεύουσες θεραπείες τόνισε πως αποτελούν την ελπίδα για το μέλλον γιατί οδηγούν σε θεραπείες «κομμένες και ραμμένες» στα μέτρα του κάθε ασθενούς. Στην συνέχεια είπε πως η εξατομικευμένη Ογκολογία, εκτός από τις στοχεύουσες θεραπείες, περιλαμβάνονται και άλλοι τρόποι θεραπείας όπως η Ανοσοθεραπεία, που χρησιμοποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα για την εξόντωση των καρκινικών κυττάρων. Η Ανοσοθεραπεία χρησιμοποιείται σήμερα με μεγάλη επιτυχία στην αντιμετώπιση ορισμένων τουλάχιστον κακοηθειών όπως το μελάνωμα, ο καρκίνος του πνεύμονα κ.ά. με τις ενδείξεις της να αυξάνονται συνεχώς.
Ωστόσο, στην πορεία προς την εξατομίκευση της θεραπείας και την Ογκολογία Ακριβείας, ανακύπτουν προκλήσεις και προβληματισμοί όπως το υψηλό κόστος των νέων θεραπειών σε σχέση με το όφελος, ο κατάλληλος σχεδιασμός των κλινικών μελετών, η συλλογή και ερμηνεία των πολλών «μεγάλων δεδομένων» (Big Data) κ.ά. Η ίση πρόσβαση στις καινοτόμες θεραπείες για όλους αποτελεί μέγιστη πρόκληση και η βελτίωση των διαδικασιών έγκρισης των ακριβών νέων φαρμάκων είναι πλέον επιτακτική ανάγκη και για την χώρα μας. Έκλεισε την ομιλία του λέγοντας πως η συνεχής έρευνα και οι συνεχείς εξελίξεις είναι γοητευτικές για όλους όσοι ασχολούνται με τον καρκίνο, αλλά και ευεργετικές για τον απλό ασθενή, που μπορεί πλέον να ελπίζει στην μακρά επιβίωση και γιατί όχι στην ίαση. Επομένως, κοιτάζουμε μπροστά με αισιοδοξία για το μέλλον.
Η κ. Ιωάννα Σιαφάκα, Ομότιμη Καθηγήτρια Αναισθησιολογίας Θεραπείας του πόνου του ΕΚΠΑ υπερθεμάτισε την αναγκαιότητα πρόσβασης του καρκινοπαθούς στη θεραπεία του Πόνου και την παρηγορική φροντίδα, ως ανθρώπινο δικαίωμα και απαραίτητο στοιχείο για την καθολική υγειονομική κάλυψη. Δυστυχώς, η Θεραπεία Πόνου & Παρηγορική Αγωγή είναι μια ευρέως παραμελημένη περιοχή του ελληνικού συστήματος υγείας με αποτέλεσμα οι Έλληνες ασθενείς και οι οικογένειές τους να μην έχουν την Υποστήριξη που χρειάζονται. Ένα από τα σοβαρά εμπόδια για την ανάπτυξη Παρηγορικής Θεραπείας είναι η μη κατανόηση τι είναι και πώς υποστηρίζει τους ανθρώπους που ζουν με απειλητικές και περιοριστικές ασθένειες, καθώς και τις οικογένειες και τους φροντιστές
Η Δρ. Σιαφάκα επεσήμανε πως τα Ιατρεία Πόνου & Παρηγορικής Φροντίδας λειτουργούν εδώ και 30 χρόνια από τα αναισθησιολογικά τμήματα των δημοσίων νοσοκομείων της χώρας μας και είναι πάγιο αίτημα της ΠΑΡΗ.ΣΥ.Α. να προστατεύσει η Πολιτεία το δικαίωμα των πολιτών στη δωρεάν περίθαλψη εντός του δημόσιου συστήματος υγείας. Οι ασθενείς που χρήζουν Θεραπείας Πόνου και Παρηγορικής φροντίδας, δεν είναι ασθενείς δεύτερης κατηγορίας και δεν αποτελεί πολυτέλεια το δικαίωμά τους να λαμβάνουν υπηρεσίες παρηγορικής φροντίδας εντός του δημόσιου συστήματος υγείας.
Στην αναγκαιότητα προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αναφέρθηκε και ο πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής της Ε.Α.Ε. Παν. Μπεχράκης (Πνευμονολόγος – Εντατιολόγος, τέως Αναπληρωτής Καθηγητής ΕΚΠΑ και Harvard), ο οποίος τεκμηρίωσε στο πλαίσιο της ομιλίας του πως το παθητικό ή δευτερογενές κάπνισμα αποτελεί μια σιωπηρή αλλά συνεχής παραβίαση άρθρων του καταστατικού Χάρτη Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, των δικαιωμάτων της Γυναίκας αλλά και των δικαιωμάτων του Παιδιού, όπως αυτά περιγράφονται στη συνθήκη της Λισσαβόνας. Η προστασία της υγείας από όλους τους επιβλαβείς παράγοντες – συμπεριλαμβανομένου και του παθητικού καπνίσματος – αποτελεί προάσπιση του δικαιώματος στη ζωή.
Μετά, πήρε το λόγο η κ. Κούτρα Μαρία, Ψυχολόγος, MSc Κλινικής Ψυχολογίας Ψυχολόγος του ΚΕ.Υ.Ε.Ε.Ψ.Ο της ΕΑΕ Οι ψυχοκοινωνικές ανάγκες των ασθενών που πάσχουν από καρκίνο είναι μια πραγματικότητα αδιαμφισβήτητη που επηρεάζει σημαντικά τις θεραπευτικές παρεμβάσεις. Η αντιμετώπιση της ασθένειας ως μια ρήξη στην προσωπική ιστορία του ασθενή απαιτεί μια εξαιρετικά εξειδικευμένη και εξατομικευμένη ψυχοκοινωνική υποστήριξη τόσο του ίδιου όσο και του οικογενειακού και συνοδού περιβάλλοντος, στα διάφορα στάδια της ασθένειας. Η εξέλιξη της ιατρικής τεχνολογίας έχει διαμορφώσει μια καινούρια κατάσταση χρονιότητας της ασθένειας γεγονός που προσδίδει καινούρια δυναμική στη σχέση του ιατρικού-νοσηλευτικού προσωπικού με τους ασθενείς του. Η εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας σε θέματα ψυχοκοινωνικής υποστήριξης γίνεται όλο και πιο επιτακτική. Η ψυχοκοινωνική ογκολογία αποτελεί ένα κλάδο των ανθρωπιστικών επιστημών με αυξανόμενες ανάγκες συστηματικής έρευνας και απαιτητικής εκπαίδευσης των επιστημόνων της ψυχικής υγείας. Το ΚΕ.Υ.Ε.Ε.Ψ.Ο. φιλοδοξεί με τις δράσεις του στην υποστήριξη, την εκπαίδευση και την έρευνα, να ανταποκριθεί στις σύγχρονες απαιτήσεις αυτού του κλάδου όπως αναπτύσσεται τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας.
Τέλος, ο πρόεδρος του Κυττάρου Κυριάκος Στενός, σημείωσε στην ομιλία του πως τα τελευταία έτη έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος όσον αφορά την επιβίωση των ατόμων που πάσχουν από νεοπλασματική ασθένεια κατά την παιδική ή εφηβική ηλικία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, οι επιβιώσαντες από καρκίνο να αυξάνονται σημαντικά ετησίως. Ωστόσο, η πλειοψηφία θα εμφανίσει κάποια επιπλοκή, άμεσα συνδεδεμένη με την ασθένεια Η έγκαιρη ανίχνευση και αντιμετώπιση των επιπλοκών μπορεί να εξασφαλίσει μια μακροχρόνια και ικανοποιητική ποιότητα ζωής. Το ζήτημα της δίκαιης μεταχείρισης των ατόμων αυτών είναι πολυεπίπεδο και πολυπαραγοντικό. Ιατρεία παρακολούθησης, μονάδες ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, προγράμματα συνηγορίας , επαγγελματικής εκπαίδευσης και προσανατολισμού των επιβιωσάντων από καρκίνο στη παιδική ή εφηβική ηλικία είναι παραπάνω από απαραίτητα χωρίς γεωγραφικούς, κοινωνικούς, οικονομικούς, φυλετικούς και έμφυλους περιορισμούς.
Οι επιβιώσαντες από καρκίνο στην παιδική και εφηβική ηλικία έχουμε:
– δικαίωμα στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής μας,
– δικαίωμα στην μακροχρόνια ιατρική και ψυχοκοινωνική φροντίδα,
– δικαίωμα στην ελπίδα,
– δικαίωμα στη ζωή.